Valeriaan

Valeriaan wordt al duizenden jaren gebruikt voor zijn ontspannende eigenschappen, en geniet de laatste decennia een opleving in populariteit, in een tijdperk waarin stress en slapeloosheid schering en inslag zijn... Wij vertellen je alles over deze plant met de bijnaam "kruid voor alle doeleinden"!

Oorsprong

Deze kruidachtige vaste plant, die vooral houdt van de natte bodem van weiden en vochtige bossen, groeit vooral in Europa en Azië - met uitzondering van het Middellandse Zeegebied - en kan tot 1 meter hoog worden. Zijn bladeren lijken op die van de varen en zijn kleine lichtroze bloemen zijn te zien van mei tot augustus.

De wortels en de wortelstok worden al duizenden jaren gebruikt in de kruidengeneeskunde.

De naam komt van het Latijnse valere, wat "goed zijn" betekent. Hippocrates, de "vader van de geneeskunde", en Dioscorides, auteur van een verhandeling over medische zaken, raadden valeriaan aan voor de behandeling van vele kwalen, waaronder epilepsie, hysterie en slaapstoornissen. De Romeinen gebruikten het om hartritmestoornissen of hartkloppingen te behandelen, en Galen erkende zijn kalmerende eigenschappen.

Aan het begin van de 11e eeuw gebruikte de beroemde Duitse botanicus Hildegard van Bingen het om jicht, pleuritis en steken te behandelen. In de Middeleeuwen werd valeriaan beschouwd als een universeel geneesmiddel, wat het de bijnaam "wondermiddel" opleverde.

In de Middeleeuwen werd valeriaan beschouwd als een universeel geneesmiddel, waardoor het de bijnaam "wondermiddel" kreeg, en werd het gebruikt voor de behandeling van hoest, menstruatiepijn, gezichtsstoornissen, kneuzingen en letsels. Tegen het einde van de 16e eeuw gebruikten Europeanen het als anti-epilepticum en tijdens de Eerste Wereldoorlog om de nerveuze stress van soldaten aan het front te kalmeren.

Tegenwoordig wordt valeriaan vooral gebruikt om zijn kalmerende en rustgevende eigenschappen, of als ontspanningsmiddel bij spier- of gewrichtspijn.

Voedingswaarde

Het is de wortel van valeriaan die gebruikt wordt voor zijn fytotherapeutische eigenschappen. Hij bevat een essence met een complexe samenstelling (borneolesters, terpenen, bomylacetaat), valeriaanzuur, valepotriaten, glutamine, alkaloïden, chatinine en valerine en ten slotte pyrryl-α-methylketon, dat het essentiële actieve bestanddeel is.

Aangezien de meeste van deze stoffen afzonderlijk geen effect lijken te hebben, menen de onderzoekers dat zij een globale en synergetische werking hebben.

Deze actieve bestanddelen zijn geconcentreerd in de verse wortel en wortelstok, die slechts om de twee jaar worden geoogst, in de herfst, wanneer hun concentratie het hoogst is.

Voordelen en deugden

Slaapstoornissen

Dit is de belangrijkste indicatie van valeriaan, waarvan de kalmerende eigenschappen al lang bekend zijn. Enerzijds bevordert het de slaap en anderzijds verbetert het de kwaliteit van de slaap.

Een meta-analyse uit 2006 lijkt aan te tonen dat valeriaan doeltreffend is voor de algemene kwaliteit van de slaap1, zonder bijwerkingen. Valeriaan lijkt het inslapen te vergemakkelijken, maar de effecten zijn niet onmiddellijk merkbaar en worden pas na enkele weken gebruik merkbaar.

Het EMA (Europees Geneesmiddelenbureau) beschouwt het gebruik van valeriaan voor "verlichting van lichte nerveuze spanning en slaapstoornissen" als "wetenschappelijk goed onderbouwd", de WHO beschouwt het als een "licht kalmerend middel dat de slaap kan bevorderen", met name tijdens lichte slaapfasen, en de E-Commissie erkent het gebruik van valeriaan voor "verlichting van matige en tijdelijke nerveuze spanning en/of slaapproblemen".

Stress, angststoornissen, nerveuze onrust

Zenuwachtigheid, angst, stress en zelfs depressie kunnen door valeriaan worden verbeterd. Het is valeriaanzuur dat, door de informatieoverdracht tussen bepaalde neuronen af te remmen, in staat is angst te verminderen.

Een studie uit 20062 , gericht op het evalueren van de anxiolytische effecten van een combinatie van citroenmelisse en valeriaan tijdens geïnduceerde stress, suggereert "dat een combinatie van Melissa officinalis en Valeriana officinalis anxiolytische eigenschappen bezit die verder onderzoek verdienen".

Een Amerikaans onderzoek uit 20093 , waarin de ontspannende eigenschappen van verschillende plantenextracten, waaronder de valeriaanwortel, werden bestudeerd, bevestigde dat de valeriaanwortel kan inwerken op bepaalde chemische boodschappers in de hersenen om stress en angst te verminderen.

Rusteloze benen syndroom

Deze sensomotorische aandoening, ook bekend als "nachtelijk ongeduld", die wordt gekenmerkt door een onbedwingbare drang om de benen te bewegen terwijl men ligt, zou kunnen worden verbeterd door een kuur valeriaan.

Volgens deze studie, uitgevoerd in 2009 in Philadelphia4" verbetert het gebruik van 800 mg valeriaan gedurende 8 weken de symptomen van het rustelozebenensyndroom en vermindert het de slaperigheid overdag bij patiënten die een ESS-score (Epworth Sleepiness Scale) van 10 of meer rapporteren. Valeriaan kan een alternatieve behandeling bieden voor de behandeling van RLS-symptomen met positieve gezondheidseffecten en een verbeterde levenskwaliteit."

Premenstruele symptomen

Valeriaan kan ook geïndiceerd zijn om de pijn te verlichten die gepaard gaat met de menstruatiecyclus, of om de prikkelbaarheid en angst die daarmee vaak gepaard gaan te verlichten.

Dosering

Doseringen variëren afhankelijk van het preparaat van valeriaan.

Voor een effectieve dosering wordt het meestal gebruikt in droge extracten of capsules.

Voor de behandeling van slaapstoornissen (in te nemen ½ tot 1 uur voor het slapen gaan):

• 1 tot 2 capsules van 500 mg of 400 tot 600 mg gestandaardiseerde extracten.
• In moedertinctuur: 4 tot 6 ml.
• In infusie: 2 tot 3 g poeder in 150 ml kokend water.

Voor de behandeling van angststoornissen:

• 2 tot 3 capsules per dag van 500 mg of 250 tot 400 mg gestandaardiseerde extracten 3 keer per dag.
• Als moedertinctuur: 1 tot 3 ml tot 5 maal per dag.
• In infusie: 2 tot 3 g poeder in 150 ml kokend water, tot 5 maal per dag.

Merk op dat de effecten van valeriaan niet onmiddellijk merkbaar zijn en dat het 2 tot 4 weken duurt voordat de effecten volledig merkbaar zijn. Pas op dat u de behandeling niet voortijdig onderbreekt.

Bijwerkingen en contra-indicaties

Als voorzorgsmaatregel is het innemen van valeriaan gecontra-indiceerd voor mensen die lijden aan leveraandoeningen of die medicijnen gebruiken die giftig kunnen zijn voor de lever.

Ook zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en jonge kinderen moeten het gebruik van valeriaan vermijden.

De bijwerkingen van valeriaan komen bij de aanbevolen doses bijna niet voor. In zeldzame gevallen zijn misselijkheid, hoofdpijn en buikpijn gemeld na een langdurige kuur.

In hoge doses, en vanwege het kalmerende effect, kan valeriaan een verminderde alertheid veroorzaken en kan het een contra-indicatie zijn voor vrachtwagenchauffeurs of gebruikers van machines.

Referenties

1. Bent S, Padula A, Moore D, et al: Valerian for sleep: A systematic review and meta-analysis. Am J Med 119:1005-1012, 2006.

2. Kennedy D, Little W, Hasell C, Scholey AB. Anxiolytic effects of a combination of Melissa officinalis and Valeriana officinalis during laboratory induced stress Phytother Res. Feb 2006;20(2):96-102.

3. Formuleringen van voedingssupplementen en kruidenextracten voor ontspanning en anxiolytische werking: Relarian. MedSci Monit. 2009;15:RA256-62

4. Cuellar NG, Ratcliffe SJ. Does valerian improve sleepiness and symptom severity in people with restless legs syndrome? Altern Ther Health Med 2009;15:22-28.